Τι είναι η διατροφική ετικέτα;
Η διατροφική ετικέτα προϊόντων είναι μια υποχρεωτική πληροφορία που πρέπει να αναγράφεται σε κάθε συσκευασμένο τρόφιμο, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Αυτή η ετικέτα παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη θρεπτική αξία και τα συστατικά του προϊόντος, βοηθώντας τους καταναλωτές να κάνουν ενημερωμένες και υγιεινές επιλογές.
Τι περιλαμβάνει η διατροφική ετικέτα;
Ονομασία του προϊόντος: Το όνομα του τροφίμου.
Συστατικά: Λίστα με όλα τα συστατικά, τα οποία αναγράφονται με φθίνουσα σειρά βάρους. Το πρώτο συστατικό είναι αυτό με τη μεγαλύτερη ποσότητα.
Καθαρή ποσότητα: Το βάρος ή ο όγκος του προϊόντος.
Ημερομηνία λήξης: Η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας (“καλύτερα πριν”) ή η τελική ημερομηνία ανάλωσης (“ανάλωση έως”).
Ποσοστό Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (%ΣΗΠ): Το ποσοστό της ημερήσιας πρόσληψης θρεπτικών συστατικών που καλύπτει μια μερίδα του προϊόντος.
Αλλεργιογόνα συστατικά: Τα συστατικά που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις (π.χ. γλουτένη, ξηροί καρποί, γάλα).
Τρόπος αποθήκευσης: Οδηγίες για τη σωστή αποθήκευση του προϊόντος.
Όνομα και διεύθυνση της επιχείρησης: Πληροφορίες για τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα.
Χώρα προέλευσης: Η χώρα από την οποία προέρχεται το προϊόν.
Διατροφικός πίνακας: Πληροφορίες για την ενεργειακή αξία και τα θρεπτικά συστατικά ανά 100 γραμμάρια ή ανά μερίδα.
Γιατί πρέπει να δίνουμε έμφαση στη διατροφική ετικέτα;
Η διατροφική ετικέτα είναι απαραίτητη για:
Ενημέρωση: Βοηθά τους καταναλωτές να γνωρίζουν τι περιέχει το προϊόν που αγοράζουν.
Υγεία: Επιτρέπει την αποφυγή συστατικών που μπορεί να είναι επιβλαβή (π.χ. πρόσθετα σάκχαρα, κορεσμένα λιπαρά, συντηρητικά).
Ασφάλεια: Ενημερώνει για αλλεργιογόνα συστατικά και ημερομηνίες λήξης.
Διαφάνεια: Εξασφαλίζει ότι οι καταναλωτές δεν παραπλανούνται ψευδείς ισχυρισμούς.
Πώς να διαβάζετε τη διατροφική ετικέτα;
Συστατικά
Τα συστατικά αναγράφονται με φθίνουσα σειρά βάρους. Το πρώτο συστατικό είναι αυτό με τη μεγαλύτερη ποσότητα. Για παράδειγμα, αν ένα προϊόν αναφέρει “ψωμί ολικής αλέσεως“, το αλεύρι ολικής αλέσεως πρέπει να είναι το πρώτο συστατικό.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στον έλεγχο των συστατικών σε τρόφιμα όπως:
- Ψωμί, τορτίγιες και παξιμάδια
- High protein τρόφιμα
- Δημητριακά και μπάρες δημητριακών
Συστατικά που πρέπει να αποφεύγετε:
Μερικώς υδρογονωμένα έλαια
Φοινικέλαιο (πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά)
Πρόσθετα σάκχαρα (ζάχαρη, σιρόπι ζάχαρης)
Γενικώς, ο καταναλωτής χρειάζεται να ελέγξει την ύπαρξη πρόσθετων σακχάρων στα συστατικά του προϊόντος, καθώς σε αντίθεση με τα φυσικά σάκχαρα, για τα ελεύθερα-πρόσθετα σάκχαρα υπάρχει όριο πρόσληψης 5-10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής κατανάλωσης. Λέξεις όπως ζάχαρη, σιρόπι γλυκόζης, σιρόπι καρύδας, μελάσα, ιμβερτοσάκχαρο και εκχύλισμα βύννης κριθαριού αποτελούν πρόσθετα σάκχαρα. Επιπρόσθετα, χρειάζεται να ελέγξει και σε ποια σειρά αναγράφονται, καθώς όπως προαναφέρθηκε αν εμφανίζεται κάποιο από αυτά στις πρώτες θέσεις αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει και σε μεγαλύτερη ποσότητα.
Τέλος, ένα ακόμα συστατικό που είναι επιβλαβές είναι τα νιτρικά και τα νιτρώδη πρόσθετα. Αυτά ο καταναλωτής θα τα συναντήσει στο επεξεργασμένο κρέας με τη μορφή συντηρητικών και συστήνεται να αποφεύγονται εντελώς από τη διατροφή, καθώς τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως η κατανάλωσή τους σχετίζεται με υψηλή συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και διάφορων τύπων καρκίνου, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του στομάχου.
Διατροφικός Πίνακας
Στο Διατροφικό πίνακα αναγράφονται το ενεργειακό περιεχόμενο, τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνη , λίπος, φυτικές ίνες) και κάποια μικροθρεπτικά συστατικά όπως ασβέστιο, βιταμίνη Β12, αλάτι, φώσφορος κτλ. ανά 100 γρ. προϊόντος και ανά μερίδα προϊόντος. Όσον αφορά τους υδατάνθρακες αναγράφεται και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα ενώ για το λίπος η περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά.
Ειδικότερα:
- Σάκχαρα: Yψηλό σε σάκχαρα ≥ 15 g/100g προϊόντος και χαμηλό σε
σάκχαρα ≤ 5g/100g προϊόντος. . - Κορεσμένο Λίπος: Υψηλό σε κορεσμένο λίπος ≥ 5 g/100g προϊόντος και χαμηλό σε κορεσμένο λίπος ≤ 1,5 g/100g προϊόντος.
- Αλάτι: Υψηλό σε αλάτι ≥ 1,5 g/100g προϊόντος και χαμηλό σε αλάτι ≤ 0,12 g/100g προϊόντος.
- Φυτικές Ίνες: Υψηλό σε φυτικές ίνες ≥ 6 g/100 g προϊόντος και καλή πηγή φυτικών ινών ≥ 3 g/100g προϊόντος.
Προσλαμβανόμενη Ποσότητα Αναφοράς (ΠΠΑ) ή Reference Intake (RI)
Η Προσλαμβανόμενη Ποσότητα Αναφοράς (ΠΠΑ) ή Reference Intake (RI) είναι μια καθορισμένη ποσότητα θρεπτικών συστατικών που ένας μέσος ενήλικας πρέπει να καταναλώσει καθημερινά για να διατηρήσει μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Αυτή η ποσότητα χρησιμοποιείται ως αναφορά στις διατροφικές ετικέτες των τροφίμων, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να κατανοήσουν πόσο συμβάλλει μια μερίδα του προϊόντος στη συνολική ημερήσια πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Πώς χρησιμοποιείται η ΠΠΑ στις διατροφικές ετικέτες;
Στις διατροφικές ετικέτες, η ΠΠΑ εμφανίζεται συνήθως ως ποσοστό (%) και δείχνει πόσο από την ημερήσια πρόσληψη κάθε θρεπτικού συστατικού καλύπτει μια μερίδα του προϊόντος. Για παράδειγμα:
- Αν ένα προϊόν περιέχει 10g σάκχαρα ανά 100g και η ημερήσια ΠΠΑ για τα σάκχαρα είναι 100g, τότε το προϊόν συμβάλλει με 10% της ΠΠΑ για τα σάκχαρα.
Πώς να ερμηνεύετε την ΠΠΑ;
Χαμηλή περιεκτικότητα: Αν ένα προϊόν παρέχει λιγότερο από 5% της ΠΠΑ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό, θεωρείται χαμηλής περιεκτικότητας σε αυτό το συστατικό.
Υψηλή περιεκτικότητα: Αν ένα προϊόν παρέχει περισσότερο από 20% της ΠΠΑ για ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό, θεωρείται υψηλής περιεκτικότητας.
Πρόσθετα τροφίμων
Τα πρόσθετα τροφίμων είναι ουσίες που προστίθενται για σταθερότητα, γεύση ή συντήρηση. Αναγνωρίζονται από το γράμμα “Ε” (π.χ. Ε330) και σημαίνει ότι έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ είναι ως ένα βαθμό ασφαλή, η υπερκατανάλωσή τους δεν συνιστάται.
Πρόκειται για ουσίες φυσικές ή τεχνητές που προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα με σκοπό:
✓ Να γίνει πιο σταθερό
✓ Να αυξηθεί ο χρόνος συντήρησής του
✓ Να βελτιωθεί η γεύση, η οσμή και το άρωμα του τροφίμου
Τα πρόσθετα τροφίμων χωρίζονται σε 8 βασικές κατηγορίες:
- Χρωστικές ουσίες
- Συντηρητικά
- Αντιοξειδωτικά
- Σταθεροποιητές
- Ρυθμιστές οξύτητας
- Ενισχυτικά γεύσης
- Τεχνολογικά βοηθήματα και αέρια
- Ένζυμα, τροποποιημένα άμυλα
Συμπέρασμα
Η διατροφική ετικέτα είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τον ενημερωμένο καταναλωτή. Με την κατανόηση των συστατικών, του διατροφικού πίνακα και των πρόσθετων τροφίμων, μπορείτε να κάνετε υγιεινές και ενημερωμένες επιλογές. Ελέγχετε πάντα την ετικέτα και προτιμήστε προϊόντα με λιγότερα πρόσθετα σάκχαρα, κορεσμένα λιπαρά και συντηρητικά.
Ειρήνη Ζουρίδη – Nutritionist & Dietitian BSc, MSc, RD
Αναφορές – Βιβλιογραφία:
Hercberg, S., Touvier, M. and Salas-Salvado, J. (2022) ‘The Nutri-Score nutrition label’, International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 92(3–4), pp. 147–157. Available at: https://www.imrpress.com/journal/IJVNR/92/3-4/10.1024/0300-9831/a000722.
Nutrients – what you need to know | Food Standards Agency. Available at: https://www.food.gov.uk/safety-hygiene/nutrients-what-you-need-to-know.